Literatuur in lessen Duits (onderbouw)

Enquête docenten Duits onderbouw havo/vwo/gymnasium

Beste docent(e) Duits,

Hartelijk dank dat u wilt meewerken aan mijn onderzoek. In de vragenlijst die u gaat invullen, ben ik benieuwd naar uw doelen en ervaringen met literaire teksten in de onderbouw en uw behoeften ten aanzien van literatuuronderwijs. Alle vragen hebben betrekking op de lessen Duits in de onderbouw.

Alvast bedankt voor uw medewerking! Zou u de vragenlijst ook met uw collega’s willen delen?

Met vriendelijke groet,

Elisabeth Lehrner

em.lehrner@windesheim.nl

Lerarenopleider Duits aan de Hogeschool Windesheim, Zwolle

Aan welke niveaus geeft u dit schooljaar Duits?
(Meer keuzes mogelijk) *

Klas 1 havo

Klas 1 havo/vwo

Klas 1 vwo

Klas 1 gymnasium

Klas 2 havo

Klas 2 havo/vwo

Klas 2 vwo

Klas 2 gymnasium

Klas 3 havo

Klas 3 vwo

Klas 3 gymnasium

Bovenbouw havo

Bovenbouw vwo

Bovenbouw gymnasium

Vanaf welke klas hebben havo- en vwo-leerlingen Duits op uw school? *

Vanaf klas 1

Vanaf klas 2

Anders: Anders:

Doelstellingen

Bij de volgende vragen zou ik graag willen weten welke doelen u nastreeft met ”literatuur”. Het begrip “literatuur” is ruim op te vatten. Onder “literaire teksten” worden alle vormen van fictie verstaan, bijvoorbeeld gedichten, songteksten, stripverhalen, originele teksten maar ook vereenvoudigde teksten (easy readers).
Onder het begrip “zakelijke teksten” worden alle non-fictieteksten verstaan (bijv. teksten uit jeugdtijdschriften, krantenartikelen).

Nooit

Altijd

Welke literaire tekstsoorten behandelt u in de onderbouw?

Songteksten *

Gedichten *

Poetry slams *

(Korte) Verhalen *

Sprookjes *

Stripverhalen *

Graphic novels *

Jeugdboeken *

Toneelstukken *

Anders, namelijk:

Hieronder staan een aantal (mogelijke) doelen geformuleerd.
Kunt u bij elk doel aangeven hoeverre u dat nastreeft met het inzetten van literatuur in uw lessen?

Helemaal niet
van toepassing

Helemaal
van toepassing

Persoonlijke ontwikkeling van de leerling

De leerling ontwikkelt zijn eigen normen en waarden. *

De leerling leert open te staan voor andere perspectieven. *

De leerling kan zijn mening vormen. *

(Inter)culturele competenties

De leerling maakt kennis met het leven in een Duitstalig land. *

De leerling maakt kennis met de Duitstalige cultuur. *

De leerling maakt kennis met culturele overeenkomsten en verschillen. *

Literaire competenties

De leerling ontwikkelt leesplezier. *

De leerling maakt kennis met literaire tekstsoorten. *

De leerling kan zich een beeld vormen van personages. *

De leerling kan de structuur en opbouw van een tekst herkennen. *

De leerling maakt kennis met literaire begrippen. *

Taalvaardigheidsontwikkeling van de leerling

De leerling ontwikkelt zijn receptieve taalvaardigheid. *

De leerling ontwikkelt zijn productieve taalvaardigheid. *

De leerling kan leesstrategieën bij het lezen van een tekst inzetten. *

De leerling verhoogt zijn leestempo. *

De leerling leert zijn mening over een tekst te verwoorden in de doeltaal. *

Welke van deze vier doelgebieden zijn voor u het belangrijkst?
Geef met 1 tot en met 4 een rangorde aan.

Persoonlijke ontwikkeling van de leerling. *

(Inter)culturele competenties *

Literaire competenties *

Taalvaardigheid van de leerling *

Lesmethode in de onderbouw Duits

Gebruikt u een lesmethode in de onderbouw? *

Nee

Ja, namelijk *

Na klar

Neue Kontakte

Salzgitter

Trabitour

Anders

Anders, namelijk: *

De door mij gebruikte lesmethode bevat literaire teksten. *

Nee

Nooit

Altijd

Behandelt u de literaire teksten uit de lesmethode in uw les? *

Geef aan bij onderstaande stellingen in hoeverre u het hiermee eens bent.

Zeer mee
oneens

Zeer mee
eens

Literair tekstaanbod in de lesmethode van de onderbouw

Er worden voldoende literaire teksten aangeboden. *

Er is een evenwichtige verdeling aan tekstsoorten (bijvoorbeld roman, gedicht, kort verhaal). *

De aangeboden teksten sluiten goed op de leerstof aan. *

De teksten sluiten op de belevingswereld van de leerlingen aan. *

De teksten zijn qua talige moeilijkheidsgraad op de doelgroep afgestemd. *

De teksten bieden mogelijkheid voor (inter)culturele verdieping. *

Didactiek

De didactische aanpak stimuleert leerlingen om literatuur te gaan lezen. *

De didactische aanpak helpt leerlingen literaire teksten beter te gaan begrijpen. *

De didactische aanpak bevordert de ontwikkeling van een leerling tot een competente lezer. *

De lesmethode biedt leerlingen ondersteuning bij de problemen die zij als lezer ondervinden. *

De methode biedt goede handvatten voor differentiatie in de klas. *

De verwerkingsopdrachten zijn creatief. *

De literaire teksten worden ondersteund door luister- en kijkfragmenten. *

De literaire teksten zijn geïntegreerd in de hoofdstukken. *

Keuzefactor

Literatuur speelt een rol bij het kiezen van een onderbouwmethode. *

Uitvoering en werkwijze

Met welke regelmaat gebruikt u literaire teksten (korte en lange teksten) in de les?
In het eerste jaar dat de leerlingen Duits hebben.

Nooit

minder dan 1
keer per maand

2 of 3 keer
per maand

vaker dan 3 keer
per maand

n.v.t.

In een havo-klas. *

In een havo-vwo-klas. *

In een vwo-klas. *

In een gymnasium-klas *

Met welke regelmaat gebruikt u literaire teksten (korte en lange teksten) in de les?
In het tweede jaar dat de leerlingen Duits hebben.

Nooit

minder dan 1
keer per maand

2 of 3 keer
per maand

vaker dan 3 keer
per maand

n.v.t.

In een havo-klas. *

In een havo-vwo-klas. *

In een vwo-klas. *

In een gymnasium-klas *

Met welke regelmaat gebruikt u literaire teksten (korte en lange teksten) in de les?
In het derde jaar dat de leerlingen Duits hebben.

Nooit

minder dan 1
keer per maand

2 of 3 keer
per maand

vaker dan 3 keer
per maand

n.v.t.

In een havo-klas. *

In een havo-vwo-klas. *

In een vwo-klas. *

In een gymnasium-klas *

Nooit

Altijd

Welke verwerkingsopdrachten zet u bij korte literaire teksten in?

De leerlingen schrijven een recensie. *

De leerlingen schrijven een brief aan de auteur of aan een van de hoofdpersonen. *

De leerlingen schrijven een ander einde. *

De leerlingen maken een schrijfproduct vanuit een ander perspectief. *

De leerlingen schrijven hun eigen literatuur: gedicht, songtekst etc. *

De leerlingen houden een presentatie. *

De leerlingen voeren een gesprek (bijv. rollenspel, interview). *

De leerlingen voeren een discussie. *

De leerlingen veranderen de gelezen tekst in een ander genre (bijv. een stripverhaal). *

Anders, namelijk:

Jeugdboeken lezen

Nooit

Altijd

Als een jeugdboek gelezen wordt, leest dan iedere leerling hetzelfde boek? *

Mogen de leerlingen zelf een boek kiezen? *

Geef een korte toelichting:
Welk argument is voor u het meest bepalend voor de keuze al dan niet hetzelfde boek te laten lezen?

Geef een korte toelichting:
Welk argument is voor u het meest bepalend voor de keuze om al dan niet leerlingen een boek te laten kiezen?

Jeugdboeken in de onderbouw

Nooit

Altijd

Welke criteria hanteert u bij de keuze van een jeugdboek (onderbouw)?

Het jeugdboek heeft een prijs gewonnen. *

Het jeugdboek is recent verschenen. *

De teksten zijn geschreven in alledaagse taal. *

De teksten bevatten veel dialogen. *

De inhoud sluit nauw aan bij de belevingswereld van de leerlingen. *

De handeling is spannend. *

De verhaalstructuur is helder en eenvoudig. *

De teksten hebben een gesloten einde. *

De lay-out is aantrekkelijk. *

Er moet didactisch lesmateriaal beschikbaar zijn. *

Het boek heeft maximaal 150 bladzijdes. *

Het boek is zowel voor meisjes als ook voor jongens interessant. *

Anders, namelijk

Jeugdboeken in de onderbouw

Nooit

Altijd

Welke aspecten komen in uw lessen bij de behandeling van een jeugdboek in de onderbouw aan de orde?

Het herkennen van basale structuurelementen (wisseling van tijd en plaats). *

Het karakteriseren van de hoofdpersonen. *

Het kunnen benoemen van het onderwerp van de tekst. *

De bespreking van de waardering over een boek (spannend, saai). *

De bespreking van de mening over een boek (positief, negatief). *

Het samenvatten van het verhaal in het Nederlands. *

Het samenvatten van het verhaal in het Duits. *

Anders, namelijk

Nooit

Altijd

Welke verwerkingsopdrachten zet u bij jeugdboeken in?
U heeft deze vragen al beantwoord voor korte teksten, deze vragen gaan specifiek over jeugdboeken.

De leerlingen maken een leesverslag. *

De leerlingen schrijven een recensie. *

De leerlingen schrijven een brief aan de auteur of aan een van de hoofdpersonen. *

De leerlingen maken een schrijfproduct vanuit een ander perspectief. *

De leerlingen schrijven hun eigen literatuur: gedicht, songtekst etc. *

De leerlingen houden een presentatie. *

De leerlingen voeren een gesprek (bijv. rollenspel, interview). *

De leerlingen voeren een discussie. *

De leerlingen veranderen de gelezen tekst in een ander genre (bijv. een stripverhaal). *

De leerlingen vergelijken het boek met de verfilming ervan. *

De leerlingen maken een filmpje over een boek. *

Anders, namelijk:

Leesvaardigheid in de onderbouw Duits

Heel
onbelangrijk

Heel
belangrijk

Hoe belangrijk vindt u literaire teksten voor de ontwikkeling van leesvaardigheid in de onderbouw? *

Geef een toelichting.

Zeer
ontevreden

Zeer
tevreden

Bent u tevreden met uw lespraktijk wat betreft het gebruik van literatuur? (Hier zijn zowel korte als ook lange teksten bedoeld.)

Hoeveelheid tijd die u in de lessen aan literatuur besteedt. *

Hoeveelheid literaire teksten die u met leerlingen behandelt. *

Hoeveelheid opdrachten die u in de lespraktijk inzet. *

Variatie aan (verwerkings)opdrachten. *

Variatie aan tekstsoorten. *

Variatie aan taalvaardigheden. *

Helemaal
mee oneens

Helemaal
mee eens

In hoeverre bent u het met de volgende uitspraken eens?

Er is te weinig geschikt materiaal op A1-niveau op de markt. *

Er is te weinig geschikt materiaal op A2-niveau op de markt. *

Teksten die qua taalniveau geschikt zijn, zijn inhoudelijk vaak te kinderachtig voor de onderbouw. *

De leerlingen zijn qua taalontwikkeling nog niet ver genoeg om met literatuur aan de slag te gaan. *

Het lesprogramma zit al vol met het aanleren van vaardigheden, grammatica en woordenschat. *

Het oefenen van taalvaardigheid in de onderbouw is belangrijker dan het aanleren van literaire competenties. *

Leerlingen vinden literaire teksten niet interessant. *

Leerlingen lezen niet graag, laat staan in een vreemde taal. *

Het is moeilijk om leerlingen voor literaire teksten te motiveren. *

De verschillen qua leessmaak zijn te groot. *

Ik heb geen tijd om didactisch lesmateriaal met literatuur te ontwikkelen. *

De leden van mijn vakgroep vinden literatuur in de onderbouw niet belangrijk. *

Er ontbreekt een gezamenlijke aanpak in de vakgroep vanwege uiteenlopende meningen. *

Er is gebrek aan financiële ondersteuning voor de aanschaf van literatuur op school. *

Helemaal
mee oneens

Helemaal
mee eens

In hoeverre denkt u dat onderstaande punten een positieve bijdrage aan uw onderbouwlessen zouden kunnen leveren?

Meer lestijd voor literatuur. *

Een lesmethode met een groter aanbod aan literaire teksten. *

Meer handvatten over de didactische aanpakmogelijkheden van literatuur. *

Een actuele boekenlijst afgestemd op het ERK-niveau. *

Een lespakket met verwerkingsopdrachten voor actuele jeugdboeken. *

Auteurslezingen van Duitstalige jeugdboekenschrijvers. *

Anders, namelijk

Helemaal
mee oneens

Helemaal
mee eens

Vanuit de overheid worden geen formele eisen m.b.t. literatuur in de onderbouw gesteld. Zou u aanbevelen om het verwerven van literaire competenties in de kerndoelen voor moderne vreemde talen als verplicht onderdeel op te nemen? *

Toelichting:

Bent u van mening dat leerlingen in de onderbouw, wat literatuur betreft, op de bovenbouw moeten worden voorbereid?

Helemaal
mee oneens

Helemaal
mee eens

Voor het havo. *

Toelichting:

Voor het vwo. *

Toelichting:

Wat is er de afgelopen vijf jaar m.b.t. literatuur in uw lessen Duits (onderbouw) veranderd? *

Welke ontwikkelingen zijn er ten aanzien van literatuuronderwijs volgens u wenselijk? *

Indien u nog aanvullende opmerkingen over het literatuuronderwijs Duits in de onderbouw heeft, kunt u die hier vermelden.

Algemene vragen

De volgende vragen hebben betrekking op uw school en uw opleiding.

Wat is uw moedertaal? *

Duits

Nederlands

Anders, namelijk: Anders, namelijk:

Wat is uw geslacht? *

Mannelijk

Vrouwelijk

Anders, namelijk: Anders, namelijk:

Heeft u een lesbevoegdheid Duits? *

Nee

Welk(e) diploma('s) heeft u behaald? *

Geen

Tweedegraads lerarenopleiding Duits

Tweedegraads lerarenopleiding in een ander vak

Eerstegraads lerarenopleiding Duits (HBO)

Eerstegraads lerarenopleiding Duits (Universitair)

Universitaire opleiding Duitse taal- en letterkunde

Anders, namelijk: Anders, namelijk:

Hoeveel jaar leservaring heeft u in de onderbouw havo / vwo? *

0 - 2

3 - 5

6 - 10

11 - 15

meer dan 15

* = Invoer verplicht

Dit formulier is gemaakt met www.formdesk.nl